देश यतिबेला कोभिड–१९ महामारीको दोस्रो लहरबाट अत्यन्तै संक्टपूर्ण अवस्थाबाट गुज्रिएको छ । महामारी मात्रै होइन, राजनीतिक तथा संवैधानिक संकटले यतिबेला मुलुक झन् अस्वस्थ भएको छ । यो अवस्थामा यस्ता महामारी र यस्ता संकटसाग जुध्न सरकार र शीर्ष राजनीतिक दलहरुले कस्तो भूमिका खेलेका छन्, खोप पहलका लागि अन्तराष्ट्रियस्तरमा भएका प्रयास, परराष्ट्र एवम् कुटनीति प्रयासका सम्बन्धमा परराष्ट्रविद्सँग गरिएको संवादमा आधारित सारक्षेपः
![](https://www.nepalpage.com/wp-content/uploads/2021/06/196789983_503325087784929_5814515466006492890_n-768x613.png)
कोभिड–१९ महामारी नियन्त्रण एवम् रोकथामका लागि सरकारबाट कस्ता पहल भएका छन् ? यसलाई कसरी हेर्नुभएको छ ?
अहिले हामी कोरोनाको कष्टकर अवस्थामा छौं, संसारै एउटा गाउँको रुपमा जोडिएको थियो कनेक्टिभिटीले गर्दा । तर अहिले फराकिला सडक रित्ता भएका छन्, मानिसहरु संसारभर आफ्नै घरमा शरणार्थी जस्तो भएर बस्नुपरेको छ । सारा संसार आतंकित भएर घरमा लुकेर बस्नुपरेको अवस्था छ । दोस्रो लहरको कोरोना महामारीमा पर्याप्त खोप छैन । म २०७२ को भुकम्प सम्झन्छु, त्यो बेला पनि संकट परेको थियो तर अझै पनि हाम्रो प्रशासनिक र कुटनीतिक क्षमता सुधार भएको छैन रहेछ । अहिले मान्छेले अन्तिम संस्कार पनि गर्न नपाएर एउटा अपरिचित व्यक्तिबाट जल्नु परेको अवस्था छ । तर पनि सरकारमा चेत खुलेन ।
![This image has an empty alt attribute; its file name is 195161642_1240458396389261_8057328900134143342_n-768x364.jpg](https://www.nepalpage.com/wp-content/uploads/2021/06/195161642_1240458396389261_8057328900134143342_n-768x364.jpg)
आजनागरिकप्रति राज्य जिम्मेवार हुन सकेको छैन । भ्रष्टाचारको कामहरु भएका छन्, तेस्रो लहरको कोरोना सुरु हुने त्रास छ । विश्वका अन्य देशमा युद्धस्तरमा खोप लगाइएको छ । राष्ट्रपतिले भारतको राष्ट्रपतिलाई पत्र लेख्नुभयो जब की त्यहाँ प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदी अत्यन्त शक्तिशाली छन् । हाम्रो देशको राष्ट्रपति त सेरेमोनियल मात्रै हो । रुसी राज्यले सहयोग गर्छु भन्दा सुनेको नसुनेझै गरेर टा¥यौं हामीले । भारत र चीनबाट हामी कोरोना महामारीसँग जुध्न सहयोग मागिरहेका छौं । मैले सञ्चारमाध्यमहरुबाटै देखिरहेको छु, स्वास्थ्यकर्मीहरुले नै मास्क, भाइजर छैन भनेर कराइरहनुभएको छ, कहाँ जान्छ त्यो सामाग्री ? सत्ताको लुछाचुडी र सत्तामुखी राजनीति मात्रै अहिले भइरहेको छ ।
पछिल्लो समय प्रधानमन्त्री ज्यूले बिबिसीमार्फत यूकेसँग खोप पहलका लागि आग्रह गर्नुभएको छ । यसखाले कुटनीतिलाई कसरी लिनुहुन्छ ?
प्रधानमन्त्री ज्यूसँग भीडलाई मनपर्ने सवाल–जवाफ गर्ने वाकशास्त्र छ उहाँसँग, यसमा मैले उहाँको समकक्षी पनि देखेको छैन । २०७७ मा भारतले आफ्नो सरकार ढाल्न खोज्दै छ भनेर प्रधानमन्त्री ज्यूले भन्नुभएको होइन ? यो नेपाल–भारत बीचमा कस्तो सम्बन्ध हो ? उहाँले खोपको लागि भारतसँग बिबिसीमार्फत आग्रह गर्नुभयो यो कस्तो संकेत हो ? यो नेपालको परराष्ट्र र कुटनीतिमा विचित्रको दृश्य हो ।
राष्ट्रपति ज्यूले पठाउनुभएको पत्रको पनि जवाफ आएक, कुनै परिणाम आएन । नेपालको कुटनीति र परराष्ट्रमा विगतदेखि सत्तामुखी राजनीतिका कारण पर्दै आएका विचलनहरुको दुष्परिणामहरु अहिले देखा पर्दैछन् । यो अच्चमको सम्बन्ध हो, एकैछिनमा घाम लाग्ने, एकैछिनमा पानी पर्ने अनि एकैछिनमा सम्बन्ध सुध्रिने π यदि नेपाल आफ्नो आधारभूत हित गर्न समेत पत्यारिलो छैन भन्ने निष्कर्शमा दुई छिमेकी मुलुकहरु भारत र चीन पुगे भने यसको दुष्परिणाम अहिलेको सरकारले, नेतृत्वले होइन यो नेपालले भोग्नुपर्नेछ । जब विश्वमाझमा अपत्यारिलो भएर नेपालले मित्रहरु गुमाएर एक्लिएको छ भन्ने कुरा हुन्छ, नेपाललको लागि त्यो दुष्परिणाम गम्भिर हुनेछ । २००७ सालदेखि निरन्तर पराईलाई गुहार्दै गरेको नेपालको राजनीति स्वामित्व खुम्चिदै गएको छ । सन् १८१६ मा महामारी आउदा भारतमा ६० हजारभन्दा बढी मरे । नेपालमा पनि त्यसको प्रभाव प¥यो । नेपालमा भिमसेन थापाले कुटिल कुटनीति गरे जसकारण राजनीतिक मूल्य र राष्ट्रको सम्मान बेचिएन ।
![](https://www.nepalpage.com/wp-content/uploads/2021/06/190179912_2291880900943885_73346211848991435_n-768x364.jpg)
कोभिड–१९ महामारीको संकटसँगै देशमा यतिबेला राजनीतिक र संवैधानिक संकट पनि छ । देशको इतिहासमै विरासत बोकेको पार्टी जुन प्रमुख प्रतिपक्षी दल नेपाली काँग्रेस र २०५२–५३ मा सशस्त्र संघर्षबाट आएको सबै खाले राजनीतिक पार्टीहरु अहिले एकै ठाउँमा छन्, निर्दलीय भएको भन्ने जस्ता राजनीतिक संकटलाई कसरी हेर्नुभएको छ ?
संविधान उत्कृष्ट बनेको छ भनेर यी नेताहरुले आफ्नै काँधमा धाप पिटेको होइन ? त्यतिबेला संविधानलाई आगो लगााउनेहरुको मिलनबिन्दु खोजिरहेको थियो । यो मुद्दा र यो संविधान त्रुटीपूर्ण छ भनेर साबित भइसकेको छ । कार्यपालिका निष्क्रिय भएको छ । प्रधानमन्त्रीले २–२ पटक संसद विघटन गर्नुभयो १७ पटक मन्त्रीपरिषद् हेरफेर गर्नुभयो । यो किन भयो त ? कार्यक्षमताको कर्मी या भ्रष्टाचार ? पालो पु¥याउनकै लागि मन्त्रिपरिषद् हेरफेर भयो । राजनीतिक दलहरुले आफ्नौ राजनीतिक संस्कार गुमाउदैछन् ।
भारतमा हेनुहुन्छ भने प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदीको सरकारमा ७ वर्षमा कति मन्त्री हेरफेर भए ? त्यहाँ अहिलेसम्म २ जनाको मृत्यु भएकाका कारण मात्रै २ जना हेरफेर भए । त्यस्तै चीनमा सी जिन पिङको नेतृत्वमा पनि कुनै टिम परिवर्तन भएको छैन । नेपालमा प्रधानमन्त्रीले ३ वर्षमा २ पटक संसद विघटन गर्नुभयो । तर यस इतरका राजनीतिक दलहरु पनि चुकेका छन्, उनीहरुको विकल्प दिनसक्नुपथ्र्यो । पहिलो चोटी प्रतिनिधिसभा पुर्नस्थापना भएकै दिनमा त्यसको औचित्य पुष्टि गर्नसक्नुपथ्र्यो । राजनीतिक दलले विकल्प व्यक्तिको पनि दिनसक्नुपर्छ र विकल्प सोचको पनि दिनसक्नुपर्छ र त्यो विकल्पले राष्ट्रको विश्वासको पुर्नस्थापना पनि गर्नुपर्छ ।
![](https://www.nepalpage.com/wp-content/uploads/2021/06/190916586_555647395462494_6992622567724166007_n-768x364.jpg)
अब हामी लेनदेनमा लाग्दैनौं अब राष्ट्रको हित हुने र अन्तरािष्ट्रय सम्बन्धमा पत्यार गर्न सक्ने शासन दिन्छौं । यो ३ वर्षमा नभएको कुरा बाँकी २ वर्षमा दिन सक्छौं भन्ने तयारीमा उहाँहरु अहिले हुनुहुन्छ कि हुनुहुन्न ? हुनुहुन्न भने देशले अर्को विकल्प नखोजी सुख छै । किनकी देशका अत्यन्त महत्वपूर्ण समय खेर खइसक्यो । राज्य र जनताबीचको सम्बन्ध विच्छेद हुने अवस्थामा पुगेको छ । जनता एक्लै घरमा लुकेर बसेको छ । सरकारमा बसेका मेरा मित्रहरु चाँडै सुध्रिनुहोस् भन्ने कामना गर्न चाहन्छु धन्यवाद ।
प्रतिक्रिया दिनुहोस्