काठमाडौं, १० पुस । शिशिर योगीजीले गाउनुभएको गीत मैले अप्रेसन गरिसकेपछि होस खुलेर बेडमा हुँदा, उठ्न नसक्ने, केही गर्न नसक्ने केही गर्न डाक्टरले दिँदैन । म बेडमा सुतेको वेला रचना गरेको हो ।

भाग्यमानीको दुई अर्थ हुन्छन् । एउटा भगवानले बनाइदिएको, कमाइदिएको भन्ने । अर्को चाहिँ आफ्नो कमाइ, मेहनत, परिश्रमले होइन, स्वतः आइलागेको कुरालाई भाग्यको कुरा भन्छौं । भगवानले गर्छ गराउँछ भन्ने कुराका राम्रा नराम्रा पक्ष छन् । विश्वासका पक्ष छन् ।

जर्मनीमा १९ औं शताब्दीमा ईश्वरले तोकेका आधारमा जेसुकै हुन्छ भन्थे । हेगेल जस्तो विद्वान थिए, जे गर्छन्, ईश्वरले गर्छन् भन्थे । पढेर पास हुने होइन, भगवानको इच्छाले पास हुने हो । मेहनत गरेर होइन, भगवानको इच्छाले हुने हो । भाग्यवादी, ईश्वरवादी लहर नै चलेको थियो । जर्मनहरु दृढताका साथ काम गर्दैन थिए । सबै बिग्रिएका कामहरु, अल्छी हुने, सफल नहुँदा भगवानलाई अपजस लगाउने । त्यसवेला बर्लिन विश्वविद्यालयमा नित्से भन्ने विान प्रोफेसर हुनुहुन्थ्यो ।

जर्मन १६ टुक्रामा बाँडिएको छ । यत्रा देशहरुले जर्मनीलाई टुक्राटुक्रा परेका छन् के गर्ने रु पछाडि परेको छ जर्मनी । जनता निराश छन् । आशावादी छैनन् । यस्तो अवस्थामा नित्सेले सानो कठपुतली बनाए । डण्डा लिएर विश्वविद्यालयबाट बाहिर निस्किए ।

प्रोफेसरको हातमा कलम हुनुपर्ने ठाउँमा डण्डा लिएर निस्किएका छन् । किताब हुनुपर्ने ठाउँमा परालको कठपुतली बनाएर हिँडेका छन् । ऊ सरासर चौबाटोमा पुग्यो । सर कता हिँड्नुभएको भनेर विद्यार्थीले सोध्छन्, एक शब्द फर्काएका छैनन् । चौबाटोमा उनले सबै मान्छे वरिपरि जम्मा गरेपछि कठपुतलीलाई कराएर भूईंमा पछारे । र भने, ‘आज म भगवानको हत्या गर्दैछु ।’ उनले पछारेर, लाठीले हानेर कठपुतलीलाई ध्वस्त बनाए ।

अनि विद्यार्थीलाई सोधे, ‘देख्यौ ? तिमीहरुको भगवान मारिदिएँ ?’

‘आई किल्ड द गड’

‘भगवान छैन तिमीहरुको । भगवानले गर्दिन्छ भन्थ्यौ, त्यो छैन । अब १६ टुक्रा भएको जर्मनीलाई कसले एकीकृत बनाउँछ रु अब पछाडि परेको जर्मनीलाई कसले अगाडि बढाउँछ रु आत्मविश्वास गुमाएको जर्मनीलाई कसले जगाउँछ रु स्वाभीमान कमजोर बनाएको जर्मनीलाई कसले फेरि उठाउँछ रु’

हाम्रो खलक अलि अल्पायु, अल्पायु छ । स्वास्थ्य त्यति राम्रो छैन । हजुरआमा पनि १०१ वर्षमा बितिहाल्नुभो । हजुरबा पनि झण्डै सय वर्ष पुग्दानपुग्दा बित्नुभो । हेर्दाहेर्दै मेरो बुवा पनि बूढो बूढो देखिन थालिसक्नुभो भन्याथें ।

उसको विद्यार्थीमध्ये विस्मार्क भन्ने युवा थिए । उसले एक कदम अगाडि सरेर भन्यो, ‘जर्मनीलाई अगाडि म बढाउँछु, एकीकरण गर्छु । तसर्थ चिन्ता नलिनुस् गुरु, म गर्छु ।’

त्यही विस्मार्क भन्ने जर्मनीको चान्सलर भए । जसलाई आइरनम्यान भनियो । आइरनन्यान अफ जर्मनी । संसारले आइरनम्यान भन्यो ।

मैले भाग्यमानी भनेको हेगेलले भनेको भाग्यवाद होइन, मैले गीतको त्यो दुई लाइनमै भनेको छु, ‘छानेर नि होइन, होइन रोजीरोजी, तर जन्मे नेपालमै कस्तो भाग्यमानी ।’

मैले भाग्यमानी भनेको मेरो परिश्रमविना, मेहनतविना, निकम्मा भाग्यवादमा विश्वास गरेर होइन । मेरो देशमा किड्नी ट्रान्सप्लान्ट जस्तो सर्जरीहरु पनि भएका छन् । त्यतिखेर म प्रधानमन्त्री थिएँ । प्रधानमन्त्रीजस्तो मान्छेले सेवासुविधा खोज्दै अन्त जानु परेन । मैले भरोसा गरें, आफ्नो देशलाई, डाक्टर, नर्सलाई र म सफल भएको छु ।

वास्तवमा यो देशले विकास गर्न सक्छ । यो देशमा जन्मिनु भनेको मेरो मेहनत होइन । मैले छानेर, रोजेर जन्मेको होइन । तर, यस देशमा जन्मिनु, यो शिवभूमि, बुद्धभूमि, व्यासभूमि, वीरहरुको भूमिमा जन्मिनु असाध्यै भाग्यमानी हो भनेर लेखेको हो ।

शसक्तता मनको

त्यतिवेला प्रधानमन्त्री थिएँ । सरकारले मेरो उपचार खर्च व्यहोर्थ्यो । बाहिर जाँदा त ५० लाख सामान्य खर्च थियो । तर, नेपालमै त्यो सुविधा, उत्कृष्टता हामीले प्राप्त गरेका छौं । नेपालमै डाक्टरहरु त्यो क्षमता राख्नुहुन्छ । नेपालमै त्यो प्रविधि, उपकरण, अभ्यास र ज्ञान सबै चिज छ । त्यो सबै हामीसँगै छ भने पद ओहोदाको कारण महँगो पैसा तिर्न बाहिर जानु पर्दैन, यहीँ गर्न सक्छौं भनें । तर, फेसनको रुपमा टाउको दुख्यो कि विदेश कुद्ने गर्नु पर्दैन । जे कुरा यहाँ हुन सक्दैन, सक्नेले बाहिर गएर पनि उपचार गर्न सकियो ।

मैले त्यसवेला डाक्टरहरुलाई सोधेको थिएँ, ‘तपाईंहरु सक्नुहुन्छ ?

‘सक्छौं ।’

मैले यही भन्न खोजेको थिएँ, ‘तपाईंहरु सक्नुहुन्छ । प्रत्यारोपण गरिरहनुभएको छ भने मेरोमात्रै गर्न नसक्ने होइन । तपाईंहरु सक्नुहुन्छ, त्यसकारण तपाईंहरु गर्नुस् ।’

उहाँहरुले सफलतापूर्वक गर्नुभयो, उहाँहरुलाई धन्यवाद । स्वास्थ क्षेत्रमा गरेका प्रगति हासिल गरेका छौं । यद्यपि पर्याप्त छैन ।

म दुईवटा मृगौला प्रत्यारोपन गर्दा, पाँच सातवटा अप्रेसन गर्दा पनि अशक्त भइनँ । तर, हरेक कुरामा शशक्त छु भनेर पनि भन्दिनँ । किनभने शसक्तता मनको, भावनाको कुरा हो । मैले भावनाको कुरा गरेँ, त्यो भावना गलत छैन, सही छ ।