अमेरिकी इतिहासभरि, व्यापारिक नेताहरूले सोच्न सक्थे कि कुनै पनि पार्टीको अमेरिकी राष्ट्रपतिले कानूनी शासनको पालन गर्नेछ, सम्पत्ति अधिकारको रक्षा गर्नेछ र अदालतहरूको स्वतन्त्रतालाई सम्मान गर्नेछ। यो सोचमा आधारभूत विश्वास रहेको छ कि देशको नैतिकताले उनीहरूको उद्यमहरू र अमेरिकी अर्थतन्त्र फस्टाउन सक्थ्यो, जसले चुनावमा को जित्छ भन्ने कुरालाई फरक पार्दैन। उनीहरू चुनावी राजनीति भन्दा टाढा रहन सक्थे। जसले जिते पनि, उनीहरूले अमेरिका राजनीतिक स्थिरतामा विश्वास गरेर दीर्घकालीन योजना र लगानी गर्न सक्थे।

तर यस चुनावमा, अमेरिकी व्यापारिक नेताहरू शान्त र मौन रहन सक्दैनन्।

डोनाल्ड ट्रम्प र उनकी डेमोक्र्याटिक प्रतिद्वन्द्वी, उपराष्ट्रपति कमला ह्यारिस, कर, व्यापार र नियम–निर्माण जस्ता मुद्दाहरूमा आफ्ना पार्टीहरूका परम्परागत दृष्टिकोण प्रस्तुत गर्दैछन्, जुन राजनीति भित्रको संवाद र सम्झौताको विषय हो। तर यस चुनावमा स्थिरतामा पनि खतरामा छ।

ट्रम्प चुनावको वैधतालाई अस्वीकार गर्छन्, राष्ट्रपतिय शक्तिमा संवैधानिक सीमाहरूको उल्लङ्घन गर्छन् र आफ्नो शत्रुलाई सजाय दिने योजनामाथि घमण्ड गर्छन्। र यी आक्रमणहरूमा, उनी अमेरिकी लोकतन्त्रलाई मात्र नभई अमेरिकी समृद्धिको आधारलाई पनि आक्रमण गरिरहेका छन्। साँघुरा नीतिगत चिन्तामा मतदान गर्नु अमेरिकी व्यवसायिक हितहरूको दृष्टिकोणबाट धेरै कम दृष्टिकोण हुनेछ।

केही प्रमुख कर्पोरेट नेताहरू — टेस्लाका संस्थापक एलन मस्क, लगानीकर्ता डेविड स्याक्स र बिल एकम्यान, तथा वित्तीय स्टीफन श्वार्जम्यान — ले ट्रम्पको उम्मेदवारीको समर्थन गर्दै आएका छन्। यसमा उनीहरुको विशुद्ध स्वार्थ बाहेक, अन्य कुरालाई बुझ्न लगभग असम्भव छ। व्यवसायिक नेताहरू, अवश्य पनि, ह्यारिसका नीतिहरूप्रति सन्देह राख्न सक्छन्, उनले कसरी शासन गर्छिन् भन्ने विषयमा पर्याप्त जानकारी नहुनाले असहज हुन सक्छन् वा उनीहरूले आफ्ना चिन्ताहरू सुन्ने कुरामा उनी अनिच्छुक छिन् कि भन्ने कुरामा चिन्तित हुन सक्छन् — यो बाइडेन प्रशासनको एक सामान्य आलोचना पनि हो। उनीहरूले फरक राजनीतिक विचार भएका कर्मचारीहरू, ग्राहकहरू वा आपूर्तिकर्ताहरूलाई नपार्ने वा अलग्याउने डर पनि हुन सक्छ। सबैभन्दा बढी, उनीहरू ट्रम्पलाई क्रोधित बनाउने डरले भयभित भएका हुन सक्छन्, जहाँ निष्ठा पुरस्कृत हुने सत्ताको प्रयोग गर्ने लामो इतिहास छ।

तर उनीहरूललाई उनले जित्दा के हुन्छ भन्ने डर अझ बढी हुनुपर्छ।

यस हप्ता डोनाल्ड ट्रम्पले यो चुनाव फरक भएको कुरा प्रष्टसँग सम्झाए। कुनै पनि अमेरिकीलाई हाम्रो लोकतान्त्रिक प्रयोगको जीवन्ततामा विश्वास गराउने कुराले चिन्तित बनाउनुपर्ने अभिव्यक्तिमा रिपब्लिकन उम्मेदवारले फेरि २०२४ को चुनावको परिणाम स्वीकार गर्ने प्रतिवद्धता गर्न अस्वीकार गरे। यो अभिव्यक्तिहरूको निरन्तरतामा आएको छ, जसमा उनले आफ्ना राजनीतिक प्रतिद्वन्द्वीहरूलाई ‘भित्रको शत्रु’ को रूपमा वर्णन गरेका थिए र उनीहरूको राष्ट्रपतिमा उम्मेदवारीको विरोध गर्ने मात्रका लागि उनीहरू विरुद्ध सेना परिचालन गर्ने बारेमा विचार गर्नेछन् भन्ने बताए। यसको अर्थ भनेको लोकतान्त्रिक प्रक्रियामा सहभागिता राष्ट्रद्रोह हो र यो धम्कीले संकेत गर्दछ कि दोस्रो कार्यकालमा निर्वाचित भएमा, ट्रम्पले सरकारको शक्तिलाई नयाँ र खतरनाक तरीकामा प्रयोग गर्ने इरादा राख्छन्।

ट्रम्प अमेरिकी राजनीतिमा नयाँपन जस्तो देखिन सक्छन्, तर उनी विश्व इतिहासको व्यापक प्रवाहमा परिचित प्रकारका हुन्। दक्षिणपन्थी लोकप्रियतावादीहरूले प्रायः आर्थिक वृद्धिलाई बढावा दिने प्रबन्धको वाचा गर्दै चुनाव जित्छन्। तर, एक पटक कार्यालयमा पुगिसकेपछि, उनीहरूले नीतिमा थोरै हेरफेर मात्र गर्दैनन्स उनीहरूले यन्त्र नै बिगार्छन्। खराब आर्थिक निर्णयहरूलाई चुनौती दिने वा सच्याउने सरकारभित्र वा बाहिरका व्यक्ति र संस्थाहरूलाई कमजोर पार्दै उनीहरूले आर्थिक स्थिरतालाई कमजोर बनाउँछन्। उदाहरणका लागि, टर्कीका राष्ट्रपति रेसेप तैयप एर्दोआनले दुई वर्षमा तीन जना केन्द्रीय बैंकका प्रमुखहरूलाई बर्खास्त गरे, जसले ब्याजदर घटाउनका लागि उनको मागलाई मान्न असफल भए। देश मुद्रा संकटमा फस्यो र अन्ततः ब्याजदरलाई उल्लेखनीय रूपमा बढाएर बाहिर निस्कनुपर्ने बाध्यता भयो।

व्यापारिक नेताहरू प्रायः कर र नियमहरूको भन्दा कर र नियमहरूको अस्थिरताप्रति अझै बढी घृणा गर्छन्। ट्रम्प अस्थिरताको प्रतिरूप हुन्। राष्ट्रपतिका रूपमा चार वर्षको कार्यकालमा, उनले द्वेष, पक्षपात वा केवल झक्झक्याहटमा संघीय नीतिहरू अचानक पुनर्लेखन गर्ने तयारी देखाएका थिए।
कुनै सम्पत्ति विकास गर्न वा नियामक स्वीकृतिको आवश्यकता पर्ने अधिग्रहण योजना बनाउँदै हुनुहुन्छ? व्यवसायीहरूले दोस्रो ट्रम्प प्रशासन बाइडेन वा ह्यारिसभन्दा बढी समर्थन गर्नेछ भन्ने अनुमान गर्न सक्छन्। तर लोकप्रियतावादीको पक्ष अनिश्चित हुन्छस ट्रम्पको शत्रुको सूचीमा को आउनेछ र किन आउने छ भन्ने भविष्यवाणी गर्ने कुनै उपाय छैन। विद्युतीय गाडीका पार्टपूर्जा बनाउन कारखाना बनाउँदै हुनुहुन्छ ? अरू देशका आपूर्तिकर्ताहरूमा भर गर्दै हुनुहुन्छ ? शुभकामना छ ।

परम्परागत नीतिगत मापदण्डमा पनि ट्रम्पले अमेरिकी व्यवसायलाई हानि गर्नेछन्। कर कटौती र नियमहरूको सहजताको वाचा समेत अन्य चुनावी प्रस्तावहरूको विरुद्धमा तौल गर्नुपर्छ, जुन स्पष्ट रूपमा अमेरिकी व्यवसायका हितमा छैन। उनले आयातमा ठूलो कर प्रस्ताव गरेका छन्, जसले विदेशी आपूर्तिकर्तामा भर परेका कम्पनीहरूको लागत बढाउनेछ र मुद्रास्फीति पुनर्जीवित गर्न सक्छ। उनले ठूलो मात्रामा आप्रवासीहरूलाई देश निकाला गर्ने प्रस्ताव गरेका छन्, जसले व्यवसायलाई आवश्यक कर्मचारी र उपभोक्ताबाट वञ्चित गर्नेछ। उनले मौद्रिक नीतिको व्यवस्थापनमा संघीय रिजर्भमा हस्तक्षेप गर्ने धम्की दिएका छन्। उनको कर कटौतीले संघीय ऋणमा खरबौँ थप्नेछ, जसले सरकार र निजी क्षेत्रका लागि ऋण लिने खर्च बढाउन सक्छ।

जो अधिकारीहरूलाई लाग्छ कि उनीहरूले ट्रम्पको निर्णयमा प्रभाव पार्न सक्छन्, उनीहरूले रिपब्लिकन पार्टीका नेताका रूपमा उनमा आठ वर्षमा देखिएको सबैको रेकर्ड विचार गर्नुपर्छ। जसले उनको पहिलो कार्यकालमा कहिलेकाहीँ देखिने सल्लाहकारहरूद्वारा नियन्त्रण हुने आशा गरेका थिए, तिनीहरू निराश हुनेछन्। उनको आन्तरिक चक्रबाट अस्वीकार गर्नेहरू हटाइएका छन्। दोस्रो ट्रम्प कार्यकालमा, विदेश सचिव एक्सनबाट आउने छैनन्, र वित्त सचिव गोल्डम्यान स्याक्सबाट आउने छैनन्। बुद्धिमान र साहसी व्यक्तिहरू कोठा छोडिसकेका छन्। बाँकी रहेका छन् वफादारहरू र विचारधारावादीहरू र निर्णय प्रक्रियाहरू जुन ट्रम्पका लागि सबैभन्दा सुविधाजनक के हो भन्ने प्रश्नले सुरु र अन्त्य हुन्छ।

राष्ट्रपतिका रूपमा उनले संघीय सरकारको व्यापक शक्तिलाई उनका साथीहरूलाई पुरस्कृत गर्न र शत्रुहरूलाई दण्ड दिनको लागि प्रयोग गरे। द न्यु योर्करका जेन मेयरद्वारा २०१९ मा प्रकाशित एक रिपोर्ट अनुसार, ट्रम्पले पटक–पटक एटी एण्ड टी र टाइम वार्नरको मर्जरलाई अवरुद्ध गर्न न्याय विभागलाई दबाब दिए, किनकि उनी सिएनएनसँग रिसाएका थिए, जुन त्यतिबेला टाइम वार्नरको सहायक कम्पनी थियो। गत महिना उनले गुगललाई अभियोग लगाउने धम्की दिए किनभने, उनको भनाइमा, कम्पनीले ‘डोनाल्ड जे. ट्रम्पका बारेमा खराब समाचार मात्र खुलासा गर्ने र देखाउने प्रणाली गैरकानुनी रूपमा प्रयोग गरेको छ।’

र उनी संकटको समयमा नेतृत्व गर्ने व्यक्ति होइनन्। कोभिड महामारीको प्रतिक्रियामा उनको सरकारी व्यवस्थापन विनाशकारी थियो। चीनसँग, उनको टकरावपूर्ण अभिनय र सम्भावित सहयोगीहरूप्रतिको अनादरले अमेरिकाको रणनीतिक स्थिति सुधार गर्न केही गरेन। कृत्रिम बुद्धिमत्ता प्रविधिद्वारा प्रस्तुत गरिएका झन् बढी जटिल र उच्च–जोखिम मुद्दाहरूसँग ट्रम्प ह्वाइट हाउसको लड्ने क्षमता प्रति सार्वजनिक विश्वासको कुनै कारण छ ?

‘यो शासनको स्वभावमा भएको परिवर्तन नै, व्यक्तिगत नीतिहरू भन्दा बढी, दीर्घकालमा व्यवसायको लागि यति खतरनाक छ,’ जस्तै हालै हार्वर्ड बिजनेस रिभ्युमा रोबर्टो फोआ र रेचेल क्लेन्फेल्डले तर्क गरेका थिए। ‘लोकप्रियतावादीहरूले पूँजीवाद निर्भर गर्ने कार्य वातावरणलाई कमजोर बनाउँछन् — विशेष रूपमा, स्वतन्त्र प्रतिस्पर्धा र कानूनी शासनको पूर्वानुमान योग्यतालाई।’

संघीय डाटाको अखण्डता र सरकारी विज्ञहरूमा ट्रम्पका आक्रमणहरू ती रणनीतिहरूका उदाहरण हुन्, जसरी उनले पहिले नै यी रणनीतिहरू अपनाइरहेका छन्। उदाहरणका लागि, अगस्तमा, उनले रोजगार डाटामा श्रम तथ्या्ंक ब्यूरोद्वारा जारी गरिएका नियमित संशोधनहरूलाई आफ्नो प्रतिद्वन्द्वीको पक्षमा परिमार्जित गरिएको दाबी गरे। अमेरिकन इन्टरप्राइज इन्स्टिच्युटका एक रूढिवादी अर्थशास्त्री माइकल स्ट्रेनले यस आक्रमणलाई ‘एकदम गैरजिम्मेवार र पूर्ण रूपमा गलत’ भने।
व्यापारिक नेताहरू प्रायः कर र नियमहरूको अस्थिरतालाई अझ बढी घृणा गर्छन्, कर र नियमहरू भन्दा। ट्रम्प अस्थिरताको प्रतिरूप हुन्।

अक्टोबर १९, २०२४, सम्पादकीय बोर्डद्वारा

(सम्पादकीय बोर्ड एउटा समूह हो जसमा विज्ञता, अनुसन्धान, बहस र केही पुराना मूल्यहरूबाट सूचित विचारहरू प्रस्तुत गरिन्छ। यो समाचार कक्षबाट अलग छ।)