डजले सम्भवतः राष्ट्रिय लोकतन्त्र कोषको बजेट कटौती गर्ने प्रयास गर्नेछ ।

जून ८, १९८२ मा, राष्ट्रपति रोनाल्ड रेगनले ब्रिटिश संसदका सदस्यहरूलाई स्वतन्त्रता र लोकतन्त्रको बारेमा एक व्यापक सम्बोधन दिएका थिए । उनले लोकतान्त्रिक राष्ट्रहरूलाई आफ्ना सिद्धान्तहरू घरमा मात्र होइन, विदेशमा पनि प्रवर्धन गर्न आग्रह गरे। उनले स्वतन्त्रताको संघर्षलाई इस्राइलहरूको मिस्रबाट प्रवास र ग्रीकहरूको थर्मोपालीमा पर्शियन साम्राज्यको विरोधसँग जोडेर चित्रित गरेका थिए । उनले भनें, “स्वतन्त्रता केबल केही भाग्यशाली व्यक्तिहरूको विशेषाधिकार होइन, यो सबै मानव प्राणीको अमिट र सार्वभौमिक अधिकार हो” रेगनले भनेका थिए । र उनले संयुक्त राष्ट्रसंघको मानव अधिकार घोषणापत्रको जिकिर गर्दै, “यसले स्वतन्त्र चुनावको ग्यारेन्टी दिन्छ।“भन्ने कुरामा जोड दिएका थिए ।

“हामी सबै एक बुँदामा एक छौं,” रेगनले भने—“हामी सबैको तानाशाहीका सबै रूपहरूप्रतिको घृणा ।” उनले तानाशाहहरूसँग युद्ध गर्ने सल्लाह भने दिएनन्। यसको सट्टा, उनले “लोकतन्त्रको पूर्वाधार” को प्रवर्धन गर्न शान्तिपूर्ण प्रयासको प्रस्ताव गरे—जस्तै स्वतन्त्र प्रेस, युनियन, राजनीतिक दलहरू, विश्वविद्यालय र बहुसांस्कृतिक नागरिक समाजहरू—विश्वभर । उनका लागि लोकतन्त्र केवल चुनाव र बहुमतको शासनभन्दा बढी थियो। यसमा व्यक्तिहरू र अल्पसंख्यकहरूको अधिकार र तिनीहरूले विश्वदृष्टिकोण बनाउन सक्ने स्वतन्त्र स्थानहरूलाई समावेश गर्नु पर्ने विषय पनि थियो । यसले लिबरल लोकतन्त्रको अर्थ राख्थ्यो, जहाँ व्यक्तिहरूका प्राकृतिक अधिकारहरू संविधान र अधिकारका विधेयक जस्ता संस्थाहरूबाट सुरक्षित थिए।

शान्ति कायम राख्नु मात्र रेगनको विदेशी नीति लक्ष्य थिएन । उनले भनेका थिए कि लोकतान्त्रिक राष्ट्रहरूले संसारसँगको संलग्नता फिर्ता गर्नु हुँदैन । र तिनीहरूले जसमाथि संघर्ष गर्दैछन् त्यस्ता गैर–लोकतान्त्रिक शासनहरूको स्वभावलाई पनि नजरअन्दाज गर्नु हुँदैन। “हाम्रो आजको मिशन, स्वतन्त्रता र शान्ति दुवैलाई जोगाउनु हो” हो ।

रेगनको दृष्टिकोणले १९८३ मा नेशनल एन्डोमेंट फर डेमोक्रेसी (एनइडी) को स्थापना गर्ने प्रेरणा दियो, जुन एक निजी गैर–लाभकारी संस्था हो र यसलाई कंग्रेसले वित्त पोषण गर्दछ र यो अनुदान दिने संस्था हो । रेगनका शब्दहरू यस संस्थाको स्थापना घोषणामा समाहित छन्। चार दशकमात्र, यस संस्थाले यो दृष्टिकोणसँग साँचो काम गरिरहेको छ ।
यसको मिशन बर्लिन वालको पतन र सोभियत संघको पतनसँगै पनि समाप्त गरिएन । यस संस्थाले दशकौंदेखि हजारौं लोकतन्त्र समर्थक नेताहरू र समूहहरूलाई मद्दत गरेको छ । यसले पूर्वी र मध्य युरोपका राष्ट्रहरूलाई लोकतन्त्रमा रूपान्तरण गर्न मद्दत गरेको छ, एशिया, अफ्रिका र ल्याटिन अमेरिकामा लोकतान्त्रिक नागरिक संस्कृतिको विकासलाई प्रोत्साहित गरेको छ, र चीन, रूस, इरान, क्यूबा, भेनेजुएला र उत्तर कोरियामा स्वतन्त्रता र लोकतन्त्रका लागि संघर्ष गर्नेहरूलाई समर्थन गरेको छ ।

यस संस्थाले लामो समयदेखि द्विदलीय समर्थन प्राप्त गरेको छ। तर अब यसमा आक्रमण भइरहेको छ र यो सरकारी कार्यक्षमता विभाग को हिट लिस्टको शीर्षमा रहेको भन्ने समाचार आएको छ। यदि यो सत्य हो भने, यो एक चिन्ताजनक विकास हो ।

म मोटो रूपमा तटस्थ पर्यवेक्षक हुँन्न। म यस संस्थाको बोर्डमा लगभग एक दशकसम्म सेवा गरेको छु र यस दौरान मैले यस संस्थाको मिशन र यसको कर्मचारीहरूको समर्पण र इमानदारीप्रति गहिरो आदर विकसित गरेको छु।

मैले यस संस्थासँगको अनुभवबाट भन्न सक्छु कि यसलाई वित्त पोषण नगर्नका लागि प्रस्तुत गरिएका तर्कहरू गलत छन्। नयाँ क्राइटेरियन मा एक लेखमा, रुढिवादी बौद्धिक जेम्स पियरेसन ले ती व्यक्तिहरू द्वारा गरिएका “तर्कहरू” को वर्णन गरेका छन् जो यस संस्थाको बजेट कटौतीको पक्षमा छन्। एउटा तर्क गरिएको छ “यो शीतयुद्धको अवशेष हो यसको उपयोगिता समाप्त भइसकेको छ र अब यसले राष्ट्रिय चासोहरूको प्रवर्धनका लागि कुनै गम्भीर उद्देश्य पूरा गर्दैन।” तर, रेगनको धारणामा, यो संस्था केवल सोभियत संघको विरुद्धको संघर्षको साधन मात्र थिएन। यो केवल कम्युनिष्ट विरोधी थिएन; यो स्वतन्त्रताको पक्षधर थियो। यसको मिशनले रेगनको विश्वासलाई परिलक्षित गर्छ कि विश्वभर स्वतन्त्रता र लोकतन्त्रको प्रवर्धन गर्नुले अमेरिकी राष्ट्रिय चासोहरूको सेवा गर्छ।

अन्तर्राष्ट्रिय सम्बन्धका धेरै विद्वानहरूले यसमा सहमति जनाएका छन्। तिनीहरूले यसो भनेका छन् कि समकालीन लोकतान्त्रिक राष्ट्रहरू विरुद्ध युद्ध कमै गर्नेछन् तर गैर–लोकतान्त्रिक सरकारहरू अमेरिकी विरोधी हुने सम्भावना धेरै हुन्छ।

त्यसोभए यो होइन, जस्तो आलोचकहरूले भनेका छन् कि यो संस्था लोकप्रिय र राष्ट्रियतावादी “जनप्रिय आन्दोलनहरूको सैद्धान्तिक विरोधी” हो। यसले सबै प्रकारका आन्दोलनहरूलाई विरोध गर्छ, चाहे तिनीहरूको समर्थनको आधार जे भए पनि, जसले लिबरल लोकतान्त्रिक संस्थाहरूलाई कमजोर पार्छ । यसले स्वतन्त्र न्यायपालिका, स्वतन्त्र प्रेस, विश्वविद्यालय र अन्य नागरिक समाज संस्थाहरूमा आक्रमणलाई विरोध गर्छ, चाहे त्यस्ता उपायहरूले बहुमतको समर्थन पाएको नै किन नहोस्।

केही आलोचकहरूले भनेका छन् कि यस संस्थाको बजेट राज्य विभाग वा अमेरिकी अन्तर्राष्ट्रिय विकास एजेन्सी (युएसएआइडी) मा विलय गर्नुपर्ने हो । यो एक खराब विचार होः ती एजेन्सीहरूलाई नेशनल एन्डोमेंट फर डेमोक्रेसी ले ह्यान्डल गर्ने सबै अनुदान व्यवस्थापन गर्ने क्षमता छैन । तिनीहरूलाई यस संस्थाको जस्तो विश्वभरका लगभग सबै देशहरूमा रहेको प्रख्यात स्वतन्त्रता समर्थक नेटवर्कहरू पनि छैनन्, न त यसका अनुसन्धान क्षमता, जसको विश्वभर सम्मान छ । संस्थाको मिशनलाई प्रभावकारी र दक्षतापूर्वक कार्यान्वयन गर्नको लागि कंग्रेसले हालका वर्षहरूमा यसका बजेटलाई महत्वपूर्ण रूपमा बढाएको छ।

विश्वभर स्वतन्त्रता र शान्तिको भविष्यको लागि, डज ले नेशनल एन्डोमेंट फर डेमोक्रेसीलाई कटौतीको सूचीबाट हटाउनु पर्छ ।

• १० डिसेम्बर २०२४, वाल स्ट्रिट जर्नल