काठमाडौं ६ फागनु : युक्रेन युद्धबारे वाशिङ्टनको आश्चार्यजनक नीति परिवर्तनलाई सम्बोधन गर्न युरोपेली नेताहरूले सोमबार पेरिसमा आपत्कालीन बैठक गरेका छन् । फ्रान्सेली राष्ट्रपति इमानुएल माक्रोंले मंगलबार बिहान युक्रेनी राष्ट्रपति भोलोद्मििर जेलेन्स्कीसँग टेलिफोन वार्तापछि यसबारे टिप्पणी गरेका थिए ।
फ्रान्सेली राष्ट्रपति इमानुएल माक्रों र इटालीकी प्रधानमन्त्री जियोर्जिया मेलोनीले फेब्रुअरी १७, २०२५ मा पेरिसको एलीजे प्यालेसमा युक्रेनको स्थिति र युरोपेली सुरक्षाबारे छलफल गर्न भएको युरोपेली नेताहरूको अनौपचारिक शिखर बैठकपछि सँगै हिँड्दै।
मंगलबार बिहान, फेब्रुअरी १८ मा, माक्रोंले युक्रेनको शान्ति ‘बलियो र विश्वासयोग्य सुरक्षा ग्यारेन्टी’ सहित आउनुपर्ने धारणा व्यक्त गरेका छन्। सोमबार उनले युरोपेली नेताहरूसँग पेरिसमा आपत्कालीन बैठक गरेपछि जेलेन्स्कीलाई टेलिफोनमार्फत जानकारी गराएका थिए।
पोल्याण्डका प्रधानमन्त्री डोनाल्ड टुस्क पेरिस बैठकपछि पहिलो प्रतिक्रिया दिने व्यक्तिहरूमध्ये एक रहेको फ्रान्सको दैनिक पत्रिका ले मोन्डेले उल्लेख गरेको छ। टुस्कले युरोप र अमेरिका बीचको सम्बन्ध ‘नयाँ चरण’ मा प्रवेश गरेको बताएको सोही पत्रिकाले लेखेको छ । सोमबारको बैठक अमेरिकाका राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पले युक्रेनबारे नीति परिवर्तन गरेपछि हतार हतारगरिएको थियो। गत हप्ता ट्रम्पले रुसी राष्ट्रपति भ्लादिमिर पुटिनलाई फोन गरी झन्डै तीन वर्षदेखि चलिरहेको युद्ध अन्त्य गर्न वार्ता सुरु गर्ने विषयमा कुरा गरेका थिए।
“यस बैठकमा सहभागी सबैलाई थाहा छ, ट्रान्सएटलान्टिक सम्बन्ध, नाटो गठबन्धन, र हाम्रो अमेरिकी मित्रताले नयाँ मोड लिएको छ।“ टुस्कलेथपे, “अब युरोपेली प्रतिरक्षा क्षमतामा ठूलो वृद्धि आवश्यक छ भन्नेमा सर्वसम्मति छ।“ द गार्डियनले लेखेको छ । यसैबीच, युक्रेनमा सेना पठाउने प्रश्नमा जर्मन चान्सलर ओलाफ स्कोल्जले कुनै पनि छलफल “समयपूर्व“ र “अनुचित“ भएको बताए। स्कोल्जले भने, “युक्रेनको टाउकोमाथि यो छलफल गरिँदैछ, जहाँ उनीहरू वार्तामा पनि छैनन्।“
युक्रेनी राष्ट्रपति जेलेन्स्कीले युरोपको सैन्य क्षमतालाई “कमजोर“ भएको टिप्पणी गरेका छन् । उनले भनेका छन्, “हालैका वर्षहरूमा तयारी बढेको छ, तर सैनिक संख्या, युद्ध क्षमता, बेडा, वायु सेना, ड्रोन आदिको हिसाबले हेर्दा, आजको दिनमा युरोप कमजोर देखिन्छ।“एफपीले जेलेन्स्कीको प्रतिक्रिया उल्लेख गरेको छ ।
युरोपेली आयोगकी अध्यक्ष उर्सुला भोन डर लेयनले एक्मा लेखेकी छन “पेरिसमा आज हामीले पुनः पुष्टि गर्यौं कि युक्रेनले शक्तिका आधारमा शान्ति पाउनुपर्छ।“
माक्रोंले दोहराएका छन् “रुसले आक्रमण अन्त्य गर्नुपर्छ, र युक्रेनीहरूको लागि बलियो र विश्वासयोग्य सुरक्षा ग्यारेन्टी आवश्यक छ।“ उनले चेतावनी दिए, “नत्र, यो युद्धविराम २०१४ र २०१५ का मिन्स्क सम्झौताजस्तै निष्कर्षविहीन हुनेछ।“
जेलेन्स्कीले एक्समा लेखेका छन् “हामी एउटै दृष्टिकोण साझा गर्छौंः सुरक्षा ग्यारेन्टी बलियो र भरपर्दो हुनुपर्छ। अन्यथा, यो केवल अर्को रुसी धोका हुनेछ र युक्रेन वा अरू युरोपेली राष्ट्रहरूमाथि अर्को रुसी आक्रमणको सुरुवात हुनेछ।“
युरोपेली रक्षा क्षमताको तीव्र वृद्धिको आवश्यकता
युरोपेली नेताहरूले युरोपको रक्षा क्षमतालाई तीव्र रूपमा बढाउने विषयमा पनि छलफल गरेका छन्, किनकि धेरैले अब अमेरिकी प्रशासनले युरोपबाट हजारौँ अमेरिकी सेना फिर्ता बोलाउने सम्भावना देखिरहेका छन्।
हाल नाटोका ३२ मध्ये केवल २३ सदस्य राष्ट्रहरूले मात्र आफ्नो जीडीपीको कम्तीमा २ प्रतिशत रक्षा खर्चमा लगानी गरेका छन्, जबकि २०१४ मा सबैले त्यति गर्ने प्रतिज्ञा गरेका थिए। नाटोले स्पष्ट रूपमा २ प्रतिशत लक्ष्यलाई ‘तलको सीमा’ मात्र मानेको छ, र अझ बढी खर्च गर्नुपर्ने सन्देश दिएको छ। यही सन्दर्भमा, आगामी नाटो शिखर सम्मेलनमा नयाँ रक्षा खर्च लक्ष्य तोकिनेछ, जसले ३ प्रतिशत वा ३.५ प्रतिशत पुग्ने सम्भावना रहेको न्युयोर्क टाइम्सले उल्लेख गरेको छ ।
एकातिर साउदी अरेबियाको रियादमा अमेरिकी विदेशमन्त्री र उनका रुसी समकक्षी सहितको उच्चस्तरीय युक्रेन युद्ध अन्त्य गर्ने बारेमा बैठकको आयोजना भइरहंदा सवैभन्दा अप्ठ्यारोमा जेलेन्स्की त परेकै छन् । त्यसभन्दा बढी अमेरिकी साझेदार युरोपेलीहरुले आफूहरुलाई गरिएको बहिस्करणबारे चिन्तित हुन पुगेको छ । यसै सन्दर्भमा बेलायतबाट प्रकाशित हुने विश्व प्रसिद्ध पत्रिका द इकोनोमिष्टले ट्रम्प पुटिन सम्झौताले युरोप स्तव्ध बनेको रोचक टिप्पणी गरेको छ । समसामयिक देखिएको यो टिप्पणी नेपाली पाठक र दर्शकहरुलाई पनि उपायेगी हुने ठानेर यहाँ त्यसको भावानुवाद दिइइको छ ।
रसियाले वार्ताअघि अमेरिकी कैदीलाई मुक्त गर्यो
रसियाले सोमबार एक अमेरिकी नागरिकलाई रिहा गरेको छ, जसलाई लागूऔषध सम्बन्धी अभियोगमा पक्राउ गरिएको थियो। यो कदम मस्को र वाशिङ्टनबीचको सम्बन्ध सुधारका लागि ‘सद्भावना संकेत’ भएको क्रेमलिनले जनाएको छ।
२८ वर्षीय कालोब बायर्स वेनलाई फेब्रुअरी ७ मा मस्को विमानस्थलमा सानो मात्रामा गाँजा बोक्ने आरोपमा पक्राउ गरिएको थियो।
क्रेमलिनका प्रवक्ता दिमित्री एस. पेस्कोभले पत्रकारहरूसँग कुरा गर्दै भने, “मङ्गलबार साउदी अरेबियामा हुने वार्ता मस्को-वासिङ्टन सम्बन्ध सुधारका लागि हुनेछ, त्यसैले केही घटनाहरूलाई यही सन्दर्भमा हेर्न सकिन्छ।”
हाल वार्ताको दायरा कति फराकिलो हुनेछ भन्ने स्पष्ट छैन, तर यसको मुख्य ध्यान युक्रेन युद्धमा केन्द्रित रहनेछ।
ट्रम्प–पुटिन सम्झौताको डरले युरोप स्तब्ध : द इकोनोमिष्ट
युक्रेनमा सेना पठाउने विषयमा पेरिसमा आकस्मिक बैठकमा विभाजन
युक्रेन र युरोपको सुरक्षासम्बन्धी शिखर बैठक, पेरिस, फ्रान्स
फेब्रुअरी १७, २०२५: युरोपेली नेताहरू फेब्रुअरी १७ तारिखको घमाइलो तर गम्भीर वातावरण भएको दिनमा एलिसी दरबारमा भित्रिए। उनीहरू डोनाल्ड ट्रम्पको प्रशासनका सदस्यहरूले सप्ताहन्तमा दिएको सन्देशबाट अझै पनि अचम्मित थिए। अमेरिकाी रक्षा मन्त्री पिट हेगसेथका अनुसार, युक्रेनसम्बन्धी अमेरिकासँग रसियाबीच हुने शान्ति वार्तामा युरोपेलीहरूको कुनै स्थान हुन् छैन, साथै “गम्भीर रणनीतिक वास्तविकताहरूले अमेरिकालाई युरोपको सुरक्षामा प्राथमिक रूपमा केन्द्रित हुन रोक्छ।” फ्रान्सका राष्ट्रपति इमानुएल माक्रोंले आकस्मिक रूपमा बोलाएको बैठकअघि, बेलायतका प्रधानमन्त्री सर कीर स्टार्मरले यसलाई महादेशका लागि “पुस्तागत चुनौती” भनेर उल्लेख गरेका थिए।
तर यो बैठक समाप्त हुँदासम्म, के युरोपका नेताहरू साँच्चै यो चुनौती सामना गर्न तयार थिए भन्ने स्पष्ट भएको छैन । उनीहरू युक्रेन विषयक अमेरिका–रसिया वार्तामा आफ्नो स्थान सुरक्षित गर्न पनि कुनै किसिमको नजिक पुगेका छैनन्। ती दुई देशका प्रतिनिधिहरू, अमेरिकी विदेश मन्त्री मार्को रुबियो र रुसी विदेश मन्त्री सेर्गेइ लाभरोभको नेतृत्वमा, फेब्रुअरी १८ मा साउदी अरेबियाको रियादमा भेट्दैछन्। तर युरोपेलीहरू वा युक्रेनीहरूलाई निमन्त्रणा दिइएको छैन।
यसबाहेक, युरोपेली नेताहरूले रसियासँगको कुनै शान्ति सम्झौता भएमा युक्रेनमा सेना पठाउने योजना सम्बन्धी कुनै सहमति पनि गर्न सकेनन् । माक्रोंले पहिलो पटक गत वर्ष युक्रेनमा सेना परिचालन गर्ने विचार प्रस्तुत गरेका थिए, र अहिले पनि अन्य युरोपेलीहरूलाई यसमा समर्थन जनाउन प्रेरित गरिरहेका छन्। सर कीरले युक्रेनमा ब्रिटिश सेना पठाउने वाचा गरेका छन्, तर त्यसको भोलिपल्ट नै पेरिसमा उनले प्रस्ट पार्दै भन्न पुगेका छन्, कुनै पनि सुरक्षा बललाई अमेरिकाको समर्थन आवश्यक पर्छ, किनभने “रुसलाई युक्रेनमाथि पुनः आक्रमण गर्नबाट रोक्न प्रभावकारी अमेरिकी सुरक्षा ग्यारेन्टी नै एकमात्र उपाय हो।” त्यही दिन पोल्याण्डका प्रधानमन्त्री डोनाल्ड टुस्कले सेना पठाउने सम्भावनालाई भने अस्वीकार गरेका थिए । बैठकअघि नै स्पेनले भनेको थियो, सेना पठाउने विषयमा छलफल गर्न “अहिले धेरै हतार हुनेछ” । जर्मनी, जसको संघीय चुनाव फेब्रुअरी २३ मा हुँदैछ, यो विषयमा सतर्क देखिन्छ। पेरिसमा जर्मन चान्सलर ओलाफ स्कोल्जले भनेका छन् “युरोप र अमेरिकाबीच सुरक्षाको कुनै विभाजन हुन सक्दैन” र सेना पठाउने कुरा शान्ति सम्झौता नभएसम्म उठाइरहनु नपर्ने भन्दै उनले आफ्नो असन्तोष व्यक्त गरे।
तर सबैलाई चकित पार्दै, जर्मन चान्सलरले रक्षा बजेटबारे अलि खुला अभिव्यक्ति दिएका छन् । यदि युरोपेली देशहरूले आफ्नो रक्षा खर्चलाई नाटोको २% जीडीपी लक्ष्यभन्दा माथि लग्ने निर्णय गरे भने, त्यो रकमलाई बजेट घाटा गणनामा नसमेट्ने विचारप्रति जर्मनी सकारात्मक हुने उनले संकेत गरेका छन् । (युरोपेली संघले हाल सरकारी घाटालाई ३% मा सीमित गरेको छ।) साथै, उनले ऋणमार्फत संयुक्त रक्षा खर्चको सम्भावनामा जर्मनी खुला रहेको संकेत गरे, यो विषयमा उनका सम्भावित उत्तराधिकारी फ्रेडरिक मर्जले पनि पूर्ण अस्वीकार गरेका छैनन्। यदि यो कार्यान्वयन भएमा, युरोपले आफ्नो रक्षा क्षमतामा ठूलो लगानी गर्न सक्नेछ। टुस्क, जसको देशले बैठकमा उपस्थित अन्य कुनै पनि राष्ट्रभन्दा बढी जीडीपीको अनुपातमा रक्षा खर्च गर्छ, उनले अन्य नेताहरूलाई यो बाटो अपनाउन पनि आह्वान गरेका छन्।
यद्यपि पेरिस बैठकबाट नेताहरू कुनै निश्चित सहमति बिना नै फर्किए, कतिपय सहभागीहरूका लागि एउटा सकारात्मक कुरा भनेको बैठकको स्वरूप नै थियो—मुख्य खेलाडीहरूको सानो समूह, जसले सम्भवतः भविष्यमा प्रगति गर्न मद्दत गर्न सक्छ। अघिल्लो समय, बेलायतदेखि बाल्टिक राष्ट्रहरूका नेताहरू माक्रोंको युरोपको साझा रक्षा निर्माणसम्बन्धी दृष्टिकोणप्रति शंका राख्थे, उनलाई ट्रान्सएटलान्टिक गठबन्धनलाई कमजोर बनाउन वा आफ्नो देशको रक्षा उद्योगलाई बढावा दिन चाहने व्यक्तिका रूपमा हेर्थे। तर अहिले ट्रम्प प्रशासनका कदमहरूले यस्तो छलफललाई न केवल स्वीकार्य बनाएको छ, बरु अनिवार्य पनि बनाएको छ।
सबै युरोपेलीहरू, तथापि, माक्रोंको सानो बैठकप्रति सन्तुष्ट थिएनन्। इटालीकी प्रधानमन्त्री जर्जिया मेलोनीले साना राष्ट्रहरूको बहिष्कारणप्रति असन्तुष्टि व्यक्त गरिन्, विशेष गरी यसले इटाली (र स्पेनको समेत) को रक्षा प्रदर्शन कमजोर देखाएको थियो। हंगेरीका नेता भिक्टर ओर्बानले त बैठकलाई “हरुवाहरुको सम्मेलन” नै भन्न पुगे। तर, बेलायती र नाटो नेताहरूको सहभागिताले एउटा ठूलो चिन्तालाई भने हटाएको छ। बैठकपछि टुस्कले भने, “यस बैठकका सबै सहभागीहरू ट्रान्सएटलान्टिक सम्बन्ध अब नयाँ चरणमा प्रवेश गरिरहेको छ भन्ने कुरा बुझेका छन्।”
युरोपेली संघबाट बाहिरिएको देशका नेताका रूपमा सर कीरले पहिलो पटक “हामी युरोपेलीहरूले गर्ने काम” भनेर बोलेका थिए, जुन कुराले बेलायतलाई कम्तीमा यो मामिलामा बाँकी युरोपसँग नजिक ल्याएको छ। तर ट्रान्सएटलान्टिक गठबन्धनको सम्भावित विभाजनको डरको अगाडि यो सानो सान्त्वना मात्र हुन सक्छ।■
प्रतिक्रिया दिनुहोस्