अर्जेन्टिनाका राष्ट्रपति हाभियर मिलेई, जसलाई उनका समर्थकहरूले “पागल” भनेर चिनिन्छ, हालसम्म हंगेरीका भिक्टोर ओरबानलाई मागा आन्दोलनको प्रमुख अन्तर्राष्ट्रिय प्रेरणा बनाइएको छ।
डोनल्ड ट्रम्पले मिलेईलाई आफ्नो “मनपर्ने राष्ट्रपति” भनेका छन्, र मिलेई पहिलो विदेशी नेता थिए जसले ट्रम्पको विजयपछि मार–ए–लागोमा उनीसँग भेट गरे। गत हप्ता, कन्जरवेटिभ पोलिटिकल एक्शन कन्फरेन्स (सीपीएसी), जसले अधिकारकर्मी र राजनीतिज्ञहरूको एक वैश्विक नेटवर्क निर्माण गर्ने प्रयास गरेको छ, अर्जेन्टिनाको राजधानी व्युनर्स आयर्स मा पहिलो कन्फरेन्स आयोजना ग¥यो । ट्रम्पकी बुहारी लारा ट्रम्पले मिलेईको निरन्तर बजेट कटौतीको प्रशंसा गर्दै, एलोन मस्क र विवेक रामस्वामीको “गभर्नमेन्ट इफिसिएन्सी डिपार्टमेन्ट”को मद्दतले, “हामी यस्तै कुरा अमेरिकामा पनि गर्ने छौं।“भन्दै मिलेईको प्रशंशा गरेकी छन् ।

ट्रम्पको संसारमा मिलेईको उदय दक्षिणपन्थी विचारधारामा महत्वपूर्ण परिवर्तनको सङ्केत हो।

ट्रम्पले पहिलो पटक राष्ट्रपतिका लागि उम्मेदवारी दिएका बेला, उनले कर्पोरेट अमेरिकाको विरोध गरेका थिए र रिपब्लिकन पार्टीका पुराना वांगकहरू जस्तै पल रायनद्वारा लामो समयदेखि सोचिरहेको अधिकार कटौतीको विरोध गरेका थिए। ट्रम्पले २०१५ मा भनेका थिए, “म समाजिक सुरक्षा काट्ने छैन जस्तो अन्य रिपब्लिकनहरू गर्छन्, र म मेडिकेयर र मेडिकेड पनि काट्ने छैन।“ ट्रम्पको विजयपछि, ओरबान त्यस्ता दक्षिणपन्थी विचारकहरूको एक प्रतीक बने, जसले राज्यको शक्तिको संस्कृतिलाई नयाँ ढंगले रूपान्तरण गर्न, मित्रलाई पुरस्कार र शत्रुलाई सजाय दिने उद्देश्यले प्रयोग गर्न चाहन्छन्। जेडी भान्स जस्ता कन्जरवेटिभहरू ओरबानको सरकारबाट परिवारहरूलाई बच्चा बढी जन्माउनको लागि दिने सब्सिडीहरूको प्रशंसा गर्छन्; यस्तो खर्च हंगेरीको जीडीपीको ५ प्रतिशतभन्दा बढी हुने गरेको छ।

मिलेई भने एकदमै भिन्न प्रकारका दाक्षिणपन्थी विचारक हुन्। उनी एक अर्च–लिबर्टेरियन हुन् — गर्भपतनको मामलामा बाहेक — जसका चार क्लोन गरिएको मास्टिफ कुकुरहरू छन्, जुन सबै सञ्जालवादी अर्थशास्त्रीहरूको नामबाट राखिएका छन्। उनी विश्वास गर्छन् कि मादक पदार्थहरू वैध हुनुपर्छ र अंगको विक्री पनि कानूनी हुनु पर्छ, र विवाहलाई एउटा सम्झौताका रूपमा हेर्छन् जुन राज्यको नियमन बाहिर हुनुपर्छ ।

एक वर्ष पहिले अफरिन महाप्रदूषणको बीचमा कार्यालयमा पुगेर, उनले आर्थिक शक थेरापीको अभियान चलाउँदै सरकारको खर्चमा लगभग ३० प्रतिशत कटौती गरेका छन्। यसमा, जन ली एन्डरसनले हालैको न्यू योर्कर प्रोफाइलमा लेखेका छन् – उनले अर्जेन्टिनको राज्य र नागरिकहरूको बीचको सम्झौतामा परिवर्तन गरेका छन् —पेन्शनकर्ताहरूको जीविकोपार्जन वृद्धिमा कटौती, शिक्षा कोष र गरीब इलाकामा सूप किचनका लागि आपूर्ति कटौती गरिएका छन्। केही हिसाबमा, मिलेई सफल भइरहेका छन्, महँगाइ घटेको छ । तर, गरीबी दर उनका पहिलो छ महिनामा लगभग ११ प्रतिशतले वृद्धि भइ ५३ प्रतिशत नजिक पुगेको छ, र देश मन्दीमा गएको छ ।

अमेरिकी दक्षिणपन्थी विचारका समर्थकहरूको मिलेईप्रति प्रशंसा, जंगली टेक–ब्रद्धा स्वरूपमा सानो सरकारको पुरानो कन्जरवेटिभ विचारधाराको पुनर्जन्मलाई देखाउँछ । अक्टोबरमा ट्रम्पको प्रचार गर्दै, मस्कले भनेका थिए कि अमेरिकनहरूले खर्च घटाउनका लागि “अस्थायी कठिनाइ“ स्वीकार गर्नु आवश्यक छ, र रामस्वामीले भनेका थिए, “मिलेई–शैलीका कटौतीहरू स्टेरोइडसहित हुनेछन् ।” यो स्पष्ट छैन कि मस्क र रामस्वामीको नीतिमा कति प्रभाव हुनेछ; गभर्नमेन्ट इफिसिएन्सी डिपार्टमेन्ट(डज) केवल एक सल्लाहकार बोर्ड हो, यो वास्तविक कार्यकारी विभाग होइन। तर, जबकि पल रायनलाई ट्रम्पको रिपब्लिकन पार्टीबाट निकालिएको छ, उनका केही कम आकर्षक राजनीतिक तत्वहरू फेरी पनि फर्केका छन् ।

उटाहका रिपब्लिकन सिनेटर माइक लीले लामो समयदेखि सामाजिक सुरक्षा “मूलबाट हटाउने“कुराको सपना देखेका छन्। उनी सोसल मिडिया पोस्टहरूमा यसलाई “पन्जी स्किम“सँग तुलना गर्दै “वास्तविक सुधार“को माग गरेका छन्। “रोचक थ्रेड,“ मस्कले लेखेका छन्, यसलाई समर्थन गर्दै । फक्स बिजनेस नेटवर्कमा, जर्जियाका रिपब्लिकन प्रतिनिधि रिच मक्कर्मिकले भने सांसदहरूले “कठिन निर्णय“ गर्नका लागि “पेट“ चाहिन्छ, जबकि उनका सहकर्मी मार्क अल्फर्डले सामाजिक सुरक्षा रिटायरमेन्टको उमेर बढाउन माग गरेका छन्।

कम्तीमा तत्कालको लागि, सामाजिक सुरक्षा र मेडिकेयर सम्भवतः सुरक्षित छन्, प्रतिनिधि सभा रिपब्लिकनको अल्पमतको आकारलाई ध्यानमा राखेर। तर, अन्य थुप्रै कार्यक्रम कटौतीमा पर्ने छन्।

रिपब्लिकन कंग्रेसले संघीय मिलान कोष कटौती गर्न सक्छ, जसले राज्यहरूलाई मेडिकेडको पहुँच विस्तार गर्न मद्दत पु¥याएको थियो, जसले निम्न आय भएका र अपाङ्गता भएका व्यक्तिहरूलाई कभर गर्दै आएको छ । रिपब्लिकनहरूले राष्ट्रिय मिडिकेड कार्य गर्ने आवश्यकताहरू लागु गर्न र प्राप्तकर्ताको पात्रता हरेक वर्षको एक पटक भन्दा बढी जाँच गर्ने कुरा गर्दैछन्, जसले व्यक्तिहरूलाई थप कागजातको बोझ थप्न सक्छ। जिओपीले खाद्य चिठ्ठी कटौती गर्ने र तिनका लागि योग्य हुनको लागि थप कठोर नियम बनाउने उपायहरू पनि हेरिरहेको छ। अफोर्डेबल हाउजिंग कार्यक्रमहरू नष्ट गर्न सकिन्छ, र ट्रम्पले बाइडेनको विद्यार्थी ऋण राहत कार्यक्रमहरूलाई उल्ट्याउने सम्भावना छ। धेरैका लागि नयाँ कठिनाइहरू आउने सम्भावना छ। अब भनेको कुरा यत्ति हो कि ती कठिनाइहरू कति अस्थायी हुनेछन्।

वर्षौं देखि, पर्यवेक्षकहरूले, म सँगै, ट्रम्पको सफलता कम्तिमा आंशिक रूपमा कन्जरवेटिभ आर्थिक सिद्धान्तसँगको उनका भाषणात्मक टुटफुटको कारण देखेका छन्। उनले उपराष्ट्रपतिका रूपमा भान्सको चयन गरेका थिए, जसले देखायो थियो कि उनी सामाजिक सुरक्षा जालको विस्तारमा खुला हुन सक्छन्, जसले कामदार परिवारहरूको रक्षा गर्ने उद्देश्य राखेको छ। तर, अमेरिकी दक्षिणपन्थी विचारका मानिसहरूको मिलेईको गरिरहेको महिमामण्डनले रिपब्लिकनको एउटा भिन्न मार्गलाई सङ्केत गर्दछ, जुन पार्टीका ठूला दान–दातासँग बढी मेल खाने छ ।

मिलेईले आफ्नो दृढ अश्लील, अराजक, संस्थापन–विरोधी शैलीका साथ आर्थिक कठोरताका लागि श्रमिक वर्गको समर्थन आफूतिर आकर्षित गर्न सफल भएका छन्, र यदी उनका नीतिहरूले गम्भीर नतिजा ल्याउन थाले पनि, यो समर्थनलाई कायम राखेका छन्। (उनको अनुमोदन दर हाल ५५ प्रतिशत जतिको उदेकलाग्दो छ।) उनले लोकप्रियतावादी र विद्रोही उर्जा सँगै, सबैभन्दा उच्च वर्गको आर्थिक कार्यक्रमलाई शक्ति दिने उपाय पत्ता लगाएका छन्। यो कुरा, अर्जेन्टिनाबाहिरको अरू कुनै देशमा नक्कल गर्न सकिन्छ कि सकिंदैन थाहा छैन, तर अमेरिकी प्लूटोक्रेटहरू यसलाई आजमाउन चाहन्छन् भन्ने कुरा बुझ्न सकिन्छ ।

–९ डिसेम्बर, २०२४, न्युयोर्क टाइम्सबाट