काठमाडौं ३ चैत । संयुक्त राज्य अमेरिकाले शनिबार इरानद्वारा समर्थित हुती मिलिसियाद्वारा नियन्त्रित यमनका दर्जनौं केन्द्रमा ठूलो स्तरको सैन्य आक्रमण गरेको राष्ट्रपति ट्रम्पले घोषणा गरेका छन् ।

यो नयाँ आक्रमणको शुरूआती हमलागरेर इरानलाई ट्रम्पले वार्तामा आउन कडा सन्देश दिएका छन् । ट्रम्पले त्यसको सरकारसँग आणविक सम्झौता गर्न खोजिरहेका छन्।

ट्रम्पद्वारा आदेशित हवाई र नौसैनिक आक्रमणहरूले राडार, हवाई रक्षा, मिसाइल र ड्रोन प्रणालीहरूलाई निशाना बनाइरहेका छन् । अमेरिकी आक्रमणले हुतीहरूले महिनौंदेखि आफ्ना आक्रमणहरूद्वारा अवरुद्ध गरेको रातो सागरका अन्तरराष्ट्रिय जहाज मार्गहरू खोल्ने प्रयास गरेको हो । यस अघिको बाइडेन प्रशासनले हुतीहरूविरुद्ध धेरै आक्रमणहरू गरेपनि क्षेत्रमा स्थिरता पुनर्स्थापना गर्न ठूलो हदसम्म असफल भएको न्यूयोर्क टाइम्सले लेखेको छ ।

अमेरिकी अधिकारीहरूका अनुसार यो बमबारी, ट्रम्पको दोस्रो कार्यकालको हालसम्मको सबैभन्दा महत्त्वपूर्ण सैन्य कारबाही हो । यो आदेशको लक्ष्य इरानलाई चेतावनी संकेत पठाउन केन्द्रित छ । ट्रम्पले इरानसँग आणविक हतियार प्राप्त गर्नबाट रोक्न सम्झौता गर्न चाहन्छन्, तर यदि इरानीहरूले वार्तालाई अस्वीकार गरे भने सैन्य कारबाहीको सम्भावनालाई खुला राखेका छन्।

‘आज, मैले संयुक्त राज्यका सैनिकलाई यमनमा हुती आतंककारीहरूमाथि निर्णायक र शक्तिशाली सैन्य कारबाही शुरू गर्न आदेश दिएको छु,’ ट्रम्पले ट्रुथ सोशलमा लेखेका छन् । ‘उनीहरूले अमेरिकी र अन्य जहाजहरू, विमानहरू, र ड्रोनहरूमाथि समुद्री डकैती, हिंसा, र आतंकवादको अथक अभियान चलाएका छन्।’

ट्रम्पले तेहरानका इरानी शासकहरू भनेका छन् ‘इरानलाईः हुती आतंककारीहरूलाई समर्थन तुरुन्तै अन्त्य गर्नुपर्छ, अमेरिकी जनता, उनीहरूका राष्ट्रपति, जसले राष्ट्रपति इतिहासमा सबैभन्दा ठूलो जनादेश प्राप्त गरेका छन्, वा विश्वव्यापी जहाज मार्गहरूलाई धम्की नदिनुहोस्। यदि तपाईंले गरे, सावधान रहनुहोस्, किनभने अमेरिकाले तपाईंलाई पूर्ण रूपमा जवाफदेही बनाउनेछ।

अमेरिकी अधिकारीहरूका अनुसार हुतीहरूको हतियार भण्डार, धेरैजसो गहिरो भूमिगत रुपमा राखिएकोले उनीहरुलाई निशस्त्र गर्ने कारवाही र हवाई आक्रमणहरू धेरै हप्तासम्म लम्विन सक्छ । उग्रवादीहरूको प्रतिक्रियाको आधारमा यसको दायरा र तीव्रता बढ्न सक्छ। अमेरिकी गुप्तचर एजेन्सीहरूले विगतमा हुती हतियार प्रणालीहरू पहिचान गर्न र पत्ता लगाउन संघर्ष गरेका छन्, जुन विद्रोहीहरूले भूमिगत कारखानाहरूमा उत्पादन गर्छन् र इरानबाट तस्करी गर्छन्।

केही राष्ट्रिय सुरक्षा सहयोगीहरूले अझ आक्रामक अभियान चलाउन चाहन्छन् जसले हुतीहरूलाई देशको उत्तरी भागका ठूला क्षेत्रहरूको नियन्त्रण गुमाउन बाध्य बनाउन सक्छ, अमेरिकी अधिकारीहरूले भनेका छन् । तर ट्रम्पले त्यो रणनीतिलाई अझै स्वीकृति दिएका छैनन्, आफ्नो चुनावी अभियानमा मध्य पूर्वको द्वन्द्वमा अमेरिकालाई फसाउनबाट जोगाउने प्रतिबद्धताप्रति उनी सतर्क छन्।

इजरायलका प्रधानमन्त्री बेन्जामिन नेतन्याहुले ट्रम्पलाई संयुक्त अमेरिका–इजरायल अभियान स्वीकृत गर्न दबाब दिइरहेका छन् जसले इरानको आणविक हतियार सुविधाहरू नष्ट गर्नेछ । अक्टोबरमा इजरायलको बमबारी अभियानले महत्वपूर्ण सैन्य पूर्वाधार ध्वस्त पारेपछि इरानको हवाई रक्षा उजागर भएको अवसरको फाइदा उठाउनु पर्ने नेतान्याहुको धारणा छ । ठूलो युद्धमा तानिन अनिच्छुक ट्रम्पले हालसम्म इजरायली र अमेरिकी हकहरूबाट इरानको आणविक स्थलहरूमा आक्रमण गर्न खुला अवसरको उपयोग गर्न दबाबको सामना गरेका छैनन्।

अक्टोबर २०२३ मा हमासको नेतृत्वमा इजरायलमाथि भएको आक्रमणपछि, हुती विद्रोहीहरूले रातो सागरमा १०० भन्दा बढी व्यापारिक जहाजहरू र युद्धपोतहरूमाथि सयौं मिसाइल, ड्रोन र विस्फोटकले भरिएका स्पीडबोटहरूद्वारा आक्रमण गरेका छन्, जसले विश्वको सबैभन्दा व्यस्त जहाज मार्गहरू मध्येको एकको व्यापारमा विश्वव्यापी अवरोध पुर्‍याएको छ।

इरानद्वारा समर्थित र उत्तरी यमनको अधिकांश भागमा वास्तविक सरकारको रूपमा काम गर्ने हुतीहरूले जनवरीमा इजरायल र हमासले गाजामा युद्धविराम सहमति गरेपछि आक्रमणहरू धेरै हदसम्म बन्द गरेका थिए। तर यो महिना इजरायलले गाजामा सहायता नाकाबन्दी लगाएपछि भने हुतीहरूले जवाफी आक्रमणहरू बढाउने चेतावनी दिंदै आएका थिए ।

पछिल्ला हप्ताहरूमा हुथी समूहको आक्रमणले ट्रम्पलाई रिस उठाएको छ । उनीहरूले रातो सागरमाथि उडिरहेको एयर फोर्स एफ ३६ मा जमिनबाट आकाशमा मिसाइल प्रहार गरेका थिए । तर जेटलाई भने लागेन। अमेरिकी सैन्य रीपर ड्रोन त्यही दिन रातो सागरमाथि हराएमने थियो भने सोही दिन हुती उग्रवादीहरूले एउटालाई खसालेको दाबी गरेका थिए ।

‘सबै हुती आतंककारीहरूलाई, तिमीहरूको समय सकियो, र तिमीहरूको आक्रमण आजदेखि रोकिनुपर्छ,’ ट्रम्पले ट्रुथ सोशल सन्देशमा भनेका छन् ।

प्रारम्भिक हवाई आक्रमणहरूले यमनको राजधानी शाना र वरपरका छिमेकहरूमा रहेका भवनहरूलाई निशाना बनाएको थियो । ये हुती नेतृत्वको गढको रूपमा परिचित छ । हुतीद्वारा संचालित टेलिभिजन समाचार च्यानल अल मसिराहका अनुसार, यमनी स्वास्थ्य मन्त्रालयले हवाई आक्रमणमा नौ जना मारिएको र नौ जना घाइते भएको बताएको छ ।

अमेरिकी अधिकारीहरूका अनुसार शनिबारको आक्रमणहरू यो हप्ता ह्वाइट हाउसमा ट्रम्प र शीर्ष राष्ट्रिय सुरक्षा सहयोगीहरू, जस्तै उपराष्ट्रपति जेडी भान्स, विदेशमन्त्री मार्को रुबियो, राष्ट्रपतिको राष्ट्रिय सुरक्षा सल्लाहकार माइकल वाल्ट्ज, रक्षा मन्त्री पीट हेगसेथ, र सेन्ट्रल कमान्डका प्रमुख जनरल माइकल ई कुरिल्ला बीचको उच्चस्तरीय बैठकहरूको परिणाम थियो। ट्रम्पले शुक्रबार आक्रमणको योजना स्वीकृत गरेको टाइम्सले उल्लेख गरेको छ ।

तर अमेरिका नेतृत्वको आक्रमणहरूले हुथीहरुलाई स्वेज क्यानालसँग जोडिएका जहाजी मार्गहरूमा आक्रमण गर्नबाट रोक्न असफल भएको छ । सयौं जहाजहरूलाई दक्षिणी अफ्रिकाको वरपर लामो घुमाउरो बाटो लिन बाध्य पार्दा लागत बढाएको छ। गाजामा युद्धविरामको बावजुद, केही ठूला कन्टेनर जहाज कम्पनीहरूले आफ्ना वेबसाइटहरूमा आफ्ना जहाजहरू अझै पनि केप अफ गुड होपको वरपर जाँदै र रातो सागरबाट बचिरहेको देखाउँछन्।
।

अहिले ट्रम्पलाई हुतीहरूमाथि ठूलो स्तरको बमबारी आक्रमण गर्न र तेहरानको आणविक कार्यक्रममा केन्द्रित वार्तामा अडान लिएमा इरानी नेताहरूलाई चेतावनीको रूपमा प्रयोग गर्न बढी स्वतन्त्रता दिएको छ।

‘जो बाइडेनको जवाफ दयनीय रूपमा कमजोर थियो, त्यसैले बेलगाम हुतीहरूले आफ्नो अभियान जारी राखे,’ ट्रम्पले भनेका छन् ‘अमेरिकी जहाजहरूमाथिको हुती आक्रमण सहन गरिने छैन। हामीले हाम्रो उद्देश्य हासिल नगरेसम्म भारी घातक बल प्रयोग गर्नेछौं।’

हुतीहरू, जसको सैन्य क्षमता साउदी नेतृत्वको गठबन्धनसँग आठ वर्षभन्दा बढी लडाइँ गरेर बलियो भएको छ, संयुक्त राज्यसँग युद्धको सम्भावनालाई हुथीहहरुले खुला रुपले स्वागत गरेका छन्।

हुतीहरू, एक जनजातीय समूह, २०१४ मा राष्ट्रको राजधानी शाना कब्जा गरेपछि उत्तरी यमनको धेरै भागमा शासन चलाएका छन् । साउदी नेतृत्वको गठबन्धनसँगको युद्धमा प्रभावकारी रूपमा जितेका थिए । त्यो युद्धको विजयले गर्दा उनीहरूलाई हटाउन वर्षौं बनाएको बताइएको छ । उनीहरूले इजरायल र संयुक्त राज्यको विरोधमा आफ्नो विचारधारा निर्माण गरेका छन्, र प्रायः यमनमा हमला गर्न प्रयोग गरिएका अमेरिकी निर्मित बमहरू र इजरायलमा पठाइएका र गाजामा प्रयोग गरिएका बमहरू बीच समानता रहेको बताइन्छ ।

जनवरीको अन्त्यमा, ट्रम्पले यमनको हुती विद्रोहीहरूलाई ‘विदेशी आतंकवादी संगठन‘ को रूपमा पुनस् नामाकरण गर्न कार्यकारी आदेश जारी गरेका थिए । आलोचकहरूले यो कदमले देशमा पहिल्यै गम्भीर मानवीय संकटलाई अझ खराब बनाउने तर्क गरेका छन् ।

यो आदेशले पहिलो ट्रम्प प्रशासनको अन्त्यतिर औपचारिक रूपमा अन्सार अल्लाह भनेर चिनिने समूहलाई दिइएको आरोपित नाम पुनर्स्थापना गरेको थियो। बाइडेन प्रशासनले कार्यालय सम्हालेको केही समयपछि यो आरोपति नाम हटाएको थियो । त्यो कदमले आंशिक रूपमा यमनको गृहयुद्धमा शान्ति वार्तालाई सहज बनाएको थियो ।

तर गत वर्ष बाइडेन प्रशासनले रातो सागरमा अमेरिकी युद्धपोतहरूमाथिको आक्रमणको जवाफमा हुतीहरूलाई ‘विशेष रूपमा नामाकरण गरिएको विश्वव्यापी आतंकवादी संगठन’ — कम गम्भीर श्रेणी — को रूपमा लेबल गरेर आफ्नो मार्ग बदलेको थियो ।

हुतीका प्रवक्ता मोहम्मद अब्दुलसालमले जनवरी २२ मा सामाजिक सञ्जालमा भने अनुसार गाजामा युद्धविराम पछि पनि प्यालेस्टिनी कारणको समर्थन उनीहरूको शीर्ष प्राथमिकता रहनेछ। हुतीहरूले युद्धविराम सम्झौताको ‘सबै चरणहरूको पूर्ण कार्यान्वयन’मा सबै जहाजहरूलाई निशाना बनाउन रोक्ने बताएका छन्।

यदि संयुक्त राज्य वा बेलायतले यमनमा प्रत्यक्ष आक्रमण गरे भने, उनीहरूले ती देशहरूसँग सम्बन्धित जहाजहरूमाथिको आक्रमण पुन शुरू गर्ने हुथीहरुले चेतावनी दिंदै आएका छन् । हतियार अनुसन्धानकर्ताहरूद्वारा हालै जाँचिएको प्रमाणले देखाए अनुसार विद्रोहीहरूले नयाँ उन्नत प्रविधि प्राप्त गरेको हुन सक्छन् जसले उनीहरूका ड्रोनहरूलाई पत्ता लगाउन गाह्रो बनाउँछ र तिनीहरूलाई अझ टाढासम्म उड्न मद्दत गर्छ।