म पहिले सोसल मिडियासँगै व्यवहार गर्न चाहन्छु

के कीर स्टारमर(बेलायती प्रधानमन्त्री) ले एलन मस्कलाई आफ्नो पहिलो सिजनका लागि एक उपयोगी खलनायकको रूपमा हेरिरहेका छन् ? यदि त्यसो हो भने, प्रधानमन्त्रीले दोस्रो सिजन पाउने सम्भावनामा कमी हुने कुरालाई महसुस गर्न म सहयोग गर्न सक्दिनँ। ‘म ठूला सोसल मिडिया कम्पनीहरू र तिनीहरूलाई चलाउनेहरूलाई पनि भन्छु’, स्टारमरले यस हप्ता भने, ‘हिंसात्मक विकार स्पष्ट रूपमा अनलाइनमा फैलिएको छः त्यो पनि अपराध हो। यो तपाईँको वरिपरि(परिसरमा) भइरहेको छ, र कानून सबैतिर पालना हुनुपर्छ।’

विगत दुई सातामा बेलायतमा केही ठुला घटनाहरु भएका छन् । यद्यपि ठ्याक्कै त्यसका पक्षहरू भने अझै स्पष्ट भएका छैनन् । तर हामीलाई थाहा छ, जुन कुराहरु भए, कानुनले राम्रोसँग काम गरिरहेका देशहरूमा हुँदैन, वा ती हुन्– यस्तालाई कसरी व्यवहार गर्ने ? – उद्देश्यका लागि उपयुक्त। यसले अपर्याप्त मिश्रणको स्पर्श महसुस गर्दछ, त्यसोभए, विभिन्न वरिष्ठ राजनीतिक व्यक्तित्वहरू यी कुरा सुनेर साउती गर्दछन्, जुन उद्देश्यका लागि उपयुक्त छैन ..। त्यो भनेको अनलाइन सुरक्षा ऐन हो। ‘मलाई लाग्छ सरकारले अनलाइन सुरक्षा ऐनमा संशोधनको आवश्यकता महसुस गरेको छ’ लन्डनका मेयर शादिक खान भन्छन् ‘मलाई लाग्छ यो उद्देश्यका लागि उपयुक्त छैन।’ त्यसपछि स्टारमरले आफू सहमत भएको सुझाब दिएका छन्।

ट्रायसिक अवधिको उत्तरार्धमा यस उद्योगमा फर्किएपछि, मैले राखेका तीनवटा भन्दा कम व्यावसायिक रायहरू मध्ये एउटा हो – पत्रकारहरूले प्रायः मिडियाका कथाको रूपमा केही कभर गर्छन, किनभने प्रायजसो उनीहरूलाई वास्तविक कथाका साथ के गर्ने भन्ने थाहा हुँदैन, वा सायद वास्तविक कथा के हो भन्ने नै पनि । (र यसमा कुनै शंका छैन कि मैले यस्तो धेरै पटक आफै गरेकी छु।) प्राविधिक प्रगतिलाई ध्यानमा राख्दै, प्रायः सोसल मिडियाका कथाको रूपमा केही कभर गर्ने पत्रकारहरूले पनि त्यस्तै सङ्केत गर्छन्।

तर यस्तै केही गर्ने राजनीतिज्ञहरू परिमाणको फरक क्रममा छन्, यद्यपि ट्वीटहरू मेम ट्याब्लेटहरू पछिको परम्परा जस्तो भएको छ। प्लेटोका शब्दमा –एक साँचो पोस्टर–जसलाई अभिजात वर्गले सामाजिक सद्भाव कायम राख्न प्रचार गरेको मिथकको एक प्रकारलाई ‘महान झूट’ भनेका थिए । दुःस्वप्नको शक्ति हुन्छ, र नेताहरू हाल एक्स (पहिले ट्विटर) को धारणालाई एक प्रकारको दुष्ट राज्यको रूप जस्तो गरी हेर्न खोज्दै छन् जस्तो देखिन्छ। प्रविधि मन्त्री पिटर काइलले केही सोसल मिडिया कम्पनीहरूसँगको सम्बन्ध ‘अन्य देशका सहयोगी विदेश मन्त्रीहरुसँगैको वार्तासँग धेरै मिल्दोजुल्दो’ भएको घोषणा गरेका छन्।

मैले ध्यान दिएको कुरा भर्खरै सत्तामा पुन निरन्तरता कायम गरेका भेनेजुएलाका राष्ट्रपति निकोलस मादुरोले मस्कसँगको कूटनीतिक सम्बन्ध तोडेका छन्, र हाललाई ‘घृणा भड्काउने’ भन्दै आफ्नो देशमा एक्सको पहुँच १० दिनका लागि अवरुद्ध गरिरहेका छन्। ओहो ! के मस्क वास्तवमै भेनेजुएलाको चुनावको मुख्य समस्या हुन् ? वा, सायद, यो अझ गहिरो कुरा हो ? एक्सलाई चीन, रुस, उत्तर कोरिया, इरान, म्यानमार, पाकिस्तान, उज्बेकिस्तान र तुर्कमेनिस्तानमा प्रतिबन्ध लगाइएको छ। युकेमा यसलाई प्रतिबन्धित गर्न आह्वान गर्ने असल केटाहरूका लागि पनि त्यही कुरा हो।

अर्को असुविधाजनक वास्तविकता के हो भने वास्तविक–विश्व हिंसाको लागि अभियानका रुपमा देखिएका टेलिग्राम जस्ता एपहरूमा हुन सक्छन् । पोलिटिकोसँग कुरा गर्दै, बेलायतका एक सरकारी अधिकारीले स्पष्ट रूपमा अलंकारिक तरिकाले सोधेका छन्ः ‘दुबईमा मुख्यालय भएको र रुसीहरूले गलत सूचनाका लागि प्रयोग गरेको एपको बारेमा हामी के गर्न चाहन्छौँ ?’

कसरीः बढ्दो सम्पत्तिको असमानतालाई सम्बोधन गर्ने ? यदि त्यो एउटा अनौठो उत्तर जस्तो देखिन्छ भने, सायद गलत प्रश्नहरू सोधिएको हुन सक्छ। बेलायतले सन् १९७० को दशकपछि सबैभन्दा खराब अति–दक्षिणपन्थी सडक हिंसा देखेको छ। एफटीको रिपोर्टअनुसार बेलायतका सबैभन्दा वञ्चित १० मध्ये सातवटा क्षेत्रमा विगत १५ दिनमा दङ्गा भएको थियो। यी क्षेत्रहरूमा शरण लिएका होटलहरू राख्ने निर्णय अघिल्लो कन्जर्भेटिभ सरकारको थियो। यसले कसलाई फाइदा पुऱ्याएको छ – निजी कम्पनीहरू बाहेक, जसले ठूलो रकम कमाएका छन् ?

अशान्ति समाप्त भएको छ वा पोस्टमा थप भड्काउहरू छन् कि छैनन् भन्ने कुरा स्पष्ट छैन। तर यदि मानिसहरूले यसलाई सोसल मिडियाको कथाको रूपमा लिन्छन् भने तिनीहरू सम्भवतः त्यस्तो देखिनेछ । न त चान्सलर सदाका लागि आफ्ना पूर्ववर्तीहरू जस्तै लागिरहेको भेट्टाउनु राम्रो हुन्छ। ‘जब घरको बजेट विस्तार हुन्छ, परिवारहरूले कठिन छनौटहरू गर्नुपर्दछ’, राहेल रिभ्सले भर्खरै बताए। ‘र सरकारले पनि त्यसै गर्नुपर्छ।’ र अझै पनि, यो सम्भव छ कि एकआपसमा जोडिएका समस्याहरूको उत्तर निरन्तरताको समाधान होइन।

यसैबीच, यो भन्नु पर्छ कि मस्क–एक्सको राजा लियर–ले वास्तवमा खलनायक पनि प्रयोग गर्न सक्थे। एलन बढ्दो रूपमा अर्को ट्व्याटिस मिडिया व्यक्तित्वको रूपमा बाहिर आएका छन्– एक्स पहिले जस्तो राम्रो छैन। अचम्मको कुरा के छ भने, एक वर्षभन्दा कम समयअघि विज्ञापनदाताहरूलाई यदि उनीहरू आफ्नो प्लेटफर्ममा विज्ञापन गर्न चाहँदैनन् भने ‘आफैलाई चोर्न जानुहोस्’ भनेर धम्काएका मस्कले यस हप्ता तिनै कम्पनीहरूलाई आफ्नो प्लेटफर्ममा विज्ञापन नगरेकोमा मुद्दा हाल्न थाले। ‘अब यो युद्ध हो’, उनले दम्भ प्रदर्शन गरे। यस्तो अवस्थामा, मलाई आशा छ कि उनले हार्न मन पराइरहेका छन्। उद्यमी र प्राध्यापक स्कट ग्यालोवले भर्खरै टिप्पणी गरेझैँः ‘१ अर्ब डलरभन्दा बढी राजस्व भएको कुनै पनि कम्पनीले १२ महिनाको अवधिमा, गैर–युद्ध अवधिमा आफ्नो राजस्वको ७० प्रतिशत गुमाएको छ। मलाई लाग्दैन कि यो यस अघि कहिल्यै भएको थियो। ट्विटर शाब्दिक रूपमा र स्वामित्वमा समेत परिवर्तन गरेपछि इतिहासमा सबैभन्दा खराब प्रदर्शन गर्ने व्यवसाय हो।’
मर्मस्पर्शी कुरा के छ भने, मस्कले एकल प्रयोगकर्तालाई प्लेटफर्ममा फर्कन राजी गराएको भए यो फरक हुनसक्छ। यद्यपि सम्भवतः सबैभन्दा उत्कट ब्याक च्यानल दृष्टिकोणहरूको बावजुद, डोनाल्ड ट्रम्पले त्यसो गरेनन्, उनको ट्रुथ सोशल प्लेटफर्म तुलनात्मकरुपले एकान्तमा रहेको छ, विश्लेषकहरूले भविष्यवाणी गरेका छन् – यसले नोभेम्बरमा जीतको घटनामा उनलाई अरबौंको बनाउनेछ। आफ्नो पैसाका लागि, मस्कलाई अब लाग्छ कि उनले अनलाइन अध्ययनको गर्नु पर्छ । उनले कति पीडादायी र बारम्बार बेलायतमा ‘गृहयुद्धू अपरिहार्य छ भन्ने रेखालाई धकेल्ने प्रयास गरेका छन् भनेर हेरौं। उनले यस हप्ता बाहिर निकालेका ट्रम्पियन उपनामलाई हेरौं (–दुई–स्तरीय कीर)

अन्ततः, मस्क एक संकटग्रस्त व्यापारी हुन् जसलाई शत्रुको आवश्यकता छ। यदि उनले घट्दो मध्यम आकारको देशको प्रधानमन्त्रीमाथि आक्रमण गरेका छन् भने सायद त्यसले आफ्नै कथा बताउँछ। तर यसले यस देशको वास्तविक सुधारको सम्भावनाको बारेमा धेरै भन्दा धेरै निराशाजनक कथा बताउँछ यदि हाम्रो नेतृत्वले अनुग्रह नराखेमा ।
दि गार्डियनबाट